‘De geiten verhuizen mijn hele
leven al mee, door de dieren
gebeurt telkens wat nieuws’
Bij sommige vastigheden komt het gewoon niet in je op dat ze ooit kunnen veranderen. En toch gebeurt het. Boer Sjaak, de verpersoonlijking van de boerderij van OlmenEs en ankerpunt voor veel bewoners, nam vorig jaar afscheid. Boerin Michelle volgde hem op. “Sjaak heeft een hele grote jas achtergelaten en ik heb even tijd nodig gehad om te ontdekken wat er allemaal in de zakken zat. Maar de jas begint lekker te zitten.”
De bewoners moesten aan haar wennen, het vee moest aan haar wennen, boerin Michelle ter Beek moest zelf ook wennen. En daarbovenop was het allerminst een droomjaar voor de boerderij. Niet lang na haar komst in de herfst viel de vorst al in en de kou hield stand tot ver in het voorjaar. De lange winter bekortte de periode om te poten en te zaaien. Toen de aardappelen, uien, kool, pompoenen en prei dan toch in de grond zaten, zette de extreme droogte in. En nu het feitelijk de tijd is om te oogsten, is alles al van het land gehaald om nog enigszins tot opbrengst te komen. “Eerst heel koud, toen heel droog, en dan ook nog eens een nieuwe boerin: het was al met al een raar jaar”, vat Michelle de gevoelens op de boerderij samen. “Ik had ons een wat minder roerige start gegund. Maar een wetmatigheid in de landbouw is dat je pas na vier jaargetijden weet hoe het zit. Dat hebben de bewoners inmiddels ook wel door.”
Nederlandse Toggenburgers
De Toggenburgers die Michelle meebracht naar OlmenEs hebben een handje geholpen bij het onderlinge gewenningsproces. De zeldzame rasgeiten uit Drenthe, bij kenners bekend om hun vriendelijke aard, stalen direct het hart van bewoners Douwe, Jantien en Marijn. De drie melken en verzorgen de kudde nieuwkomers. Toggenburgers zijn zogeheten dubbel doelgeiten: ze worden gehouden voor de melk en het vlees, vertelt Michelle. “De dieren reizen al mijn hele leven met me mee. En door de geiten gebeurt er steeds wat nieuws.” Ze begon al met geiten houden rond haar zestiende toen ze de opleiding deed voor biologisch-dynamische boer aan de Warmonderhof in Dronten. Daarna volgden stages bij biologische pionierbedrijven in de Flevopolder, een extra studie aan de hogere landbouwschool in Wageningen, en werkervaring bij een grote intensieve melkveehouderij. “De kudde geiten verhuisde telkens mee als levende reminder aan mijn biologisch-dynamische achtergrond.
Maar ik ben ook nieuwsgierig en kijk met de open blik van de vrije school de wereld in.” Haar ervaringen met de gewone landbouw sterkten Michelle in haar antroposofische wereldbeeld dat het bij de omgang tussen mens, dier, gewas en grond toch moet gaan om het zoeken naar het alomvattende evenwicht. “Landbouw is meer dan de minerale kringloop, onze voedselproductie maakt deel uit van het kosmische geheel. Alles draait om het zoeken naar een zo goed mogelijk evenwicht en uit dit evenwicht putten we levenskracht. Zo draagt de biologisch-dynamische landbouw bij aan onze identiteit als compleet mens. Daarom is de boerderij met haar koeien en dieren ook bij uitstek een plek voor de zorg.”
Heimdall
In het Gelderse Brummen bracht Michelle haar ideeën in praktijk door de geitenfokkerij te combineren met zorg bij de stichting Heimdall, een klein-
schalige antroposofische woongemeenschap voor mensen met een verstandelijke beperking. Thuis begeleidde ze, ondersteund door haar man Gerbert, verschillende bewoners die bij hen meewerkten of kwamen logeren. Een intensieve vorm van zorg, aldus Michelle. “Je bouwt een sterke band op want je trekt veel met elkaar op. Maar je moet oppassen dat de routine van alledag niet de vraag verdoezelt of je de ander nog wel voldoende te bieden hebt. Op zeker moment is dat dan niet meer zo.” In afwachting van een nieuwe bewoner kwam de vacature bij OlmenEs voorbij. Een buitenkans, vond Michelle: “Sjaak behoort tot de pioniers die het BD-boeren op de kaart hebben gezet, daar wilde ik graag verder op bouwen. Wel op voorwaarde dat Gerbert erachter zou staan, want in je eentje lukt zoiets niet. Gelukkig zei hij volmondig ja.”
Immaterieel levend erfgoed
Michelle heeft naar eigen zeggen een intens kennismakingsjaar achter de rug. “Het was aanpoten door de extreme weersomstandigheden. Maar het productiedoel van de boerderij staat toch in dienst van de zorg: mens en dier moeten het goed hebben. Daar heb ik me vooral op gericht.” Intussen heeft ze al wel een aantal veranderingen in gang weten te zetten. Behalve de Toggenburgers maken meer zeldzame nieuwkomers deel uit van de veestapel. Zo lopen nu Uilenbaardkippen rond op het erf en staan twee koekalfjes van het oud-Friese roodbont vee op stal. “Oude Nederlandse rassen behoren tot ons immaterieel levend erfgoed en de instandhouding draagt bij aan de biodiversiteit. Waar kunnen we dat beter waarborgen dan op deze unieke plek.” Zo staan ook nog vier varkentjes van een lokaal ras uit de omgeving van Fochteloo op het verlanglijstje van de nieuwe boerin.
Het roodbonte melkvee dient ook een praktisch doel, legt Michelle uit. “Als we binnenkort de Hollandse stal gaan aanpassen zal het vee voortaan vrij rondlopen. De roodbonten zijn toegankelijker dat de pittige tantes van het Montbéliardenras, de bewoners zullen zich veilig tussen de dieren kunnen bewegen.” De goedaardige rassen zullen uitnodigen tot nog intensiever contact tussen mens en dier, verwacht Michelle. En wellicht ook de verbinding met de buitenwereld versterken. “Want zeg nou zelf, dit is toch een prachtplek om kennis te maken met het leven op de boerderij.”
OlmenEs is een gemeenschap voor volwassenen met een verstandelijke beperking centraal in Noord Nederland. Antroposofie is onze basis. Wij bieden zorg, begeleiding en ondersteuning bij het samen wonen, samen werken en samen leven. Voor ons is de persoonlijkheid van de bewoner leidend, niet zijn beperking.