Jan Joost zit lekker in zijn vel. “Ik sta als een huis”, zo kwalificeert hij het zelf. Maar dat is weleens anders geweest. Bij voorbeeld in een periode waarin sprake was van wisseling van zijn persoonlijke begeleider. Door ziekte, zwangerschapsverlof, een andere baan - die dingen gebeuren ook in OlmenEs - komt dat wel eens voor. Dat geeft verandering, geen grote problemen, maar het is voor Jan Joost niet goed te overzien. “Ik kon niet meer regelen.” Zijn hoofd bij elkaar houden, verduidelijkt moeder Ann.
Ann Dikhoff zag haar zoon destijds met de week ongelukkiger worden, omdat de voor hem vertrouwde ordening ontbrak. Maar ze hield haar mond in het bijzijn van Jan Joost. “Ik wilde zijn gemoedstoestand niet nog eens verergeren door in de zorgzame ouderrol terug te vallen. Dat viel me zwaar. Maar Jan Joost woont hier, vanuit OlmenEs moest de oplossing komen.” Die kwam er ook nadat Ann de situatie had aangekaart. Sinds Jan Joost door Rudmer wordt begeleid - “Rudmer. Yes!” - kan hij weer ‘regelen’.
Weten wat er in je kind omgaat, maar toch op gepaste afstand blijven. Het is een emotionele knoop die de ouders en andere naasten van de bewoners van OlmenEs maar al te goed zullen herkennen. “De ouder is het kind”, bevestigt groepsbegeleider Diana Broekema. “Vanaf de geboorte heeft die de beschermende rol vervuld. Komt het kind eenmaal in OlmenEs wonen, dan grijpt dat diep in in de ouder-kind relatie. Daar hebben veel ouders het heel moeilijk mee.
Toch is afstand nemen noodzakelijk voor de bewoner om zich te kunnen ontplooien in zelfstandigheid. Daar help ik bij. In mijn rol van begeleider heb ik niet de directe band en kan daarom makkelijker sturen op gedrag. Van de ouder vraagt dat om vertrouwen in mijn deskundigheid, ook als het met de bewoner eens wat minder gaat.” Maar ouders kennen hun kind als geen ander, voegt Diana er in een adem aan toe. De persoonlijke begeleiders zouden steken laten vallen als zij niet regelmatig hun professionele bevindingen zouden toetsen aan de ervaringen van de ouders. “Wij hebben hen nodig als bevestiging dat we de juiste weg bewandelen. Dat houdt in dat wij van onze kant in alle openheid verantwoording afleggen. In een sfeer van wederzijdse openhartigheid en respect voor elkaars positie, dragen begeleider en ouder zo bij aan de ontwikkeling van de bewoner.”
Wat Ann en Diana beiden schetsen, heet in het zorgjargon van OlmenEs ‘de driehoek’. Het model is ontleend aan het handboek “Ouders op hún plek” van Chiel Egberts. De schrijvende orthopedagoog zet daarin de onderlinge relaties tussen bewoner, ouder en begeleider neer als een gelijkzijdige driehoek. Het kind staat aan de top, ouder en begeleider vormen, ieder aan eigen kant, de ondersteunende hoeken. Egberts laat het interactieve zorgmodel vergezeld gaan van enkele ferme adviezen. Tegen de begeleider: zorg goed voor de bewoner, zorg beter voor zijn moeder. En tegen de ouder: blijf in je hoek. Hij drukt de pb-er op het hart attent te zijn dat ouders bijtijds worden geinformeerd over de persoonlijke ontwikkelingen van hun kind. Ouders moeten de vrijheid hebben om kritiek te uiten, maar mogen de begeleiding nooit afvallen tegenover hun kind.
De vertaling van de driehoekstheorie naar de dagelijkse praktijk van OlmenEs, krijgt gestalte in de werkgroep ‘Samenwerking in de driehoek’. In 2011 begonnen met slechts een paar ouders en verzorgers, inmiddels een club van twintig man. Ann en Diana maken er beiden deel van uit. “Vanuit het startmodel hebben we intussen meerdere driehoeken opgezet”, vertelt Ann. “Zo bestaat nu ook het driehoeksoverleg tussen de pb-er, de ouder en de werkleider. En tussen ouder, pb-er en de medisch therapeutische dienst. Met het stelselmatig onderling uitwisselen van ervaringen en signalen voorkomen we onnodige miscommunicatie en dat draagt uiteindelijk bij aan het welbevinden van de bewoners.” Naar een ander idee van de werkgroep hebben de woonhuizen een ‘aandachtsfunctionaris’ aangewezen, die zich inleeft in de ouderrol tijdens de overleggen van de groepsbegeleiding, aldus
Diana. “De aandachtsfunctionaris houdt de anderen bij de les door ervoor te zorgen dat de betrokkenheid van de ouders niet over het hoofd wordt gezien.”
Op 30 oktober komt Chiel Egberts naar OlmenEs om een symposium te geven over zijn boek ‘driehoekskunde’. Naast een lezing zal hij daar drie specifieke casussen vanuit de woonhuizen behandelen, die Diana namens de werkgroep aan hem zal voorleggen. “Het symposium zal in de ochtend plaatsvinden en staat open voor alle ouders, verwanten en medewerkers. We hopen uiteraard op een grote opkomst, in september komen we er nog op terug.”
OlmenEs is een gemeenschap voor volwassenen met een verstandelijke beperking centraal in Noord Nederland. Antroposofie is onze basis. Wij bieden zorg, begeleiding en ondersteuning bij het samen wonen, samen werken en samen leven. Voor ons is de persoonlijkheid van de bewoner leidend, niet zijn beperking.